پرسش :

چرا این قدر برای دخترها محدودیت وجود دارد؟ چرا مادرم می‌گوید خانه دوستانت زنگ نزن؟چرا وقتی پنج دقیقه از مدرسه به خانه دیر می‌کنم با اینکه بارها و بارها دلیلش را برای مادرم گفته‌ام باز مرا سؤال پیچ می‌کند؟ چرا حقوق ما دختران این قدر بی‌ارزش و ناچیز است؟ آیا من بد قضاوت می کنم یا آنها مرا درک نمی کنند؟

پاسخ :
افراط و تفریط یکی از مشکلات خانواده‌ها در زمینه تربیت فرزند است که بسیاری از جوانان به آن گرفتارند. در این میان تربیت دختران بیش از هر موضوع دیگری دست خوش این آفت شده است. جهل و آشنا نبودن والدین به احکام و امور تربیتی، زمینه ساز چنین افراط و تفریط‌هایی است. خانواده‌ای که با افراط در تربیت فرزندان خود عمل می‌کند، نه تنها خود دچار مشکلات فراوانی می‌شود، بلکه فرزند خود را نیز از حقوقی که اسلام برای او در نظر گرفته است محروم می‌سازد. البته اگر انسان بتواند خود را جای پدر و مادرها قرار بدهد، تا حدودی به آنها هم حق می‌دهد. با این وضعیتی که جامعه دارد و ... به هر حال در ارتباط با نامه شما چند نکته قابل ذکر است:

الف. اسلام دینی سهل و آسان:
خداوند دین اسلام را آسان قرار داده است و همان گونه که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «بُعثتُ بالحنیفیه السهله السمحه»[1] من به ابلاغ دینی که سهل و آسان است، مبعوث شده‌ام. بنابراین سخت گیری‌های خانواده و دیگران، نباید نظر شما را در رابطه با دین اسلام عوض کند. متأسفانه در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که والدین به جای اینکه از فرزند خود بخواهند که احکام اسلام را رعایت کند، او را مجبور می‌کنند که سلائق و آداب و رسوم والدین را انجام دهد. چه بسا عملی که از دیدگاه اسلام مباح باشد، ولی از منظر خانواده عملی زشت باشد. در این موارد نباید فکر کرد که دیدگاه اسلام با نظر والدین همسان است.

ب. در نظر گرفتن جایگاه و نقش زن در جامعه:
مقایسه زن و مرد با یکدیگر بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های روحی و روانی آنان و نقش جنسیت در فعالیت‌های زندگی اشتباه است. دنیای زن و مرد با یکدیگر به کلی فرق می‌کند. اگر زن و مرد نمی تواند مانند هم فکر یا عمل کنند، از این روست که دنیای آنها با هم فرق می‌کند، احساس این دو موجود هیچ گاه مثل هم نخواهد بود، هیچگاه یک جور در مقابل حوادث عکس العمل نشان نمی‌دهند. زن و مرد درست مثل دو ستاره روی دو مدار مختلف حرکت می‌کنند. آنان می‌توانند همدیگر را درک کنند و مکمل یکدیگر باشند، ولی هیچ گاه یکی نمی‌شوند.[2] یعنی زن نمی‌تواند نقش مرد را ایفا کند و مرد هم نمی‎تواند نقش زن را ایفاء کند؛ بنابراین تفاوت جسمی، روحی و روانی بین مرد و زن یک امر حقیقی است. اسلام با توجه به همین اختلافات، به توصیه‌های دینی می ‌پردازد و شاید بتوان گفت همین اختلافات زن و مرد منشاء تفاوت احکام زن و مرد شده است. در ضمن تفاوت بین زن و مرد را نمی‌توان عامل کامل مرد و یا نقص زن دانست؛ بلکه ویژگی‌های زن با توجه به نقش و جایگاهی که اسلام برای زن تعریف می‌کند نه تنها نقص محسوب نمی‌شود بلکه زن برای ایفای نقش خود در جامعه به چنین ویژگی¬هایی نیازمند است.

ج. در نظر گرفتن وضعیت اجتماعی جامعه:
با توجه به وضعیت اجتماعی جامعه برخی از سخت‌گیریهای والدین که از سر دلسوزی آنان سرچشمه می‌گیرد، اجتناب ناپذیر است. متأسفانه وجود برخی از حقائق تلخ در جامعه باعث می‌شود که برخی از خانواده‌ها فرزندان خود را با برخی محدودیت‌ها روبرو سازند. البته در این زمینه فرقی میان پسر و دختر نیست. آسیب‌های موجود در جامعه که برخی از آنها از سوی دشمن و برنامه‌ریزی شده است، خانواده‌ها و به خصوص جوانان دختر و پسر را مورد هدف قرار داده است. اگر می‌خواهید تحمل برخی محدودیت¬ها برایتان راحت‌تر باشد، اینگونه به مسائل نگاه کنید که : من می‌خواهم برای حفظ خود از خطرهای احتمالی و همچنین برای رفع نگرانی‌های پدر و مادری دلسوز با اختیار خودم چنین سبکی برای زندگی‌ام انتخاب کنم. خواهر محترم در بسیاری از موارد سختی و راحتیمسائل بستگی به برداشت ما از مسائل دارد. والدین خود را دو حامی با تجربه و دلسوز تصور کنید. اقدامات آنها برایتان شیرین می‌شود.

د. آگاهی بخشیدن به والدین در مورد مسائل اسلامی:
بسیار اتفاق افتاده است که والدین بر اثر اطلاعات ناکافی در مورد مسائل اسلامی، فرزندشان را از حق طبیعی خود محروم کرده‌اند که این امر نه تنها اثر تربیتی بر روی فرزند نداشته است؛ بلکه در مواردی باعث دلزدگی فرزند از اسلام و تعالیم بلند آن شده است. شما می‌توانید با استفاده از کتاب¬های تربیتی، برنامه‌های تربیتی و دینی تلویزیون و مشاوره با روحانیون آگاه، و والدین خود را از این امر آگاه سازید. در موارد بسیاری مشاهده شده است که والدین پس از اینکه توسط منبع موثقی به اشتباه خود پی برده‌اند، برای جبران اشتباهات گذشته گام-های بلندی برداشته‌اند. حتی می‌توانید با ظرافت مادر خود را قانع کنید تا در مورد مسائل مورد اختلاف با مراکز مشاوره ای تماس بگیرد و با مشاوران باتجربه گفتگو و چاره‌اندیشی نماید.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. عزیزی، منصوره، لزوم اطاعت از والدین از نظر قرآن و سنت، قم: مهر امیرالمومنین، 1383.
2. معصومی، سید مسعود، احکام روابط زن و مرد و مسائل اجتماعی آن، قم: بوستان کتاب قم، ‎۱۳۸۳.
3. حسینی، سیدمجتبی، نگاه و پوشش، قم: دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری
4. فلاح زاده، محمدحسین، احکام نگاه، حجاب، نکاح، قم: دلیل ما، 1391.
5. مهدی‌زاده، حسین، حجاب شناسی، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، 1381.
6. مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، تهران: صدرا، 1393.
7. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا، ‎۱۳۶۵.
8. جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، قم: اسراء، 1391.

پی‌نوشت‌ها:
[1]. بحار، ج 22، باب 5، ص 264، به نقل از موسسه امام خمینی (ره) پایان‎نامه‌ها؛ مقدسی پور، علی، اصول و روش آموزش مفاهیم دینی.
[2]. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، چاپ هشتم، انتشارات صدرا، ص 77.

منبع: اندیشه قم